تکنولوژی و علاقه به سُنّت در هلند

وقتی این مشاهدات را برای دوستان و اطرافیان نقل می‌کنم، اغلب می‌گویند "نه بابا مگه میشه؟ شوخی میکنی؟ آخه چطور؟..."

و اما مشاهدات؛

در شهرهای مختلف هلند تعداد کمی ماشین شاسی‌بلند از شرکت‌های معروف می‌بینید، بسیار کمتر از شهرستان‌های ایران. در طول یک سال ممکن است چند مورد پورشه ببینید، اما در چند سال اخیر که کشور ما درگیر تحریم بود و اغلب مردم در شرایط سختی بودند (و البته همچنان هستند) تعداد قابل توجهی پورشه توسط ایرانیان خریداری شده است. ظاهراً بر اساس آمارهای غیر رسمی، در این زمینه هم دارای رکورد هستیم!

تعداد گوشی‌های آیفون در ایران قابل قیاس با هلند نیست (در ایران بیشتر از هلند است). تعداد گوشی‌های غیرهوشمند در هلند قابل توجه بود، گوشی‌هایی که از نسل‌های اولیه گوشی همراه محسوب می‌شد. موارد متعددی دیدم که صفحه‌ی لمسی گوشی‌ها شکسته و صاحبان آن اقدام به تعمیر و یا تعویض گوشی نکرده بودند. کامپیوترهای دانشگاه همگی متعلق به شرکت DELL بود و چندین دانشگاه دیگر هلند هم از محصولات همین شرکت استفاده می‌کردند. مهمترین برنامه‌ای که روی سیستم‌ها نصب بود، مایکروسافت آفیس ۲۰۱۳ بود و سیستم‌ها بسیار عادی اما کارآمد بودند.

زیاد پیش نمی‌آید که دست دانشجویان یا اساتید مک‌بوک یا سورفیس ببینید. لپ‌تاپ‌ها ساده و گاه رنگ و رو رفته بود، مهم‌تر از آن اینکه تلاشی برای تغییر وضعیت هم نمی‌بینید. به همین دلیل از فروشگاه موبایل و پاساژهای کامیپوتر و لپ‌تاپ و لوازم جانبی چندان خبری نیست و محدود هستند.

خلاصه علی‌رغم تصور اولیه، نه تنها با ورود به هلند با فضایی مانند فضای فیلم‌های پر از تکنولوژی‌های به روز مواجه نمی‌شوید، بلکه برعکس یک نحوه بی‌تفاوتی و یا حتی تکنولوژی‌گریزی را هم در مردم شاهد خواهید بود (البته این حس بیشتر ناشی از تکنولوژی‌زدگی ماست).

افراد کم با موبایل صحبت می‌کنند. همکاران دانشگاهی یا صاحب‌خانه ما شاید ماهی یک بار مطلبی در  صفحه‌ی فیس‌بوک‌شان بگذارند. افراد زیادی را دیدم که عضو هیچ شبکه اجتماعی نبودند و شعارشان این بود که گوشی فقط برای تماس و پیامک است ولاغیر. در مشاغل بسیاری، شما حتی حق پاسخ به پیامک در ساعت کاری را ندارید و این برای ما در ماه‌های اول واقعاً آزاردهنده بود چون برای گرفتن پاسخ یک پیامک باید تا پایان وقت کاری صبر می‌کردیم که مثلاً صاحب‌خانه پاسخ سوال‌مان را بدهد! در تعطیلات هم وضع به همین شکل بود و برخی افراد به تماس‌ها، پیامک‌ها و ایمیل‌ها پاسخ نمی‌دهند و باید تا روز دوشنبه صبر کرد. این رفتارها برای ما که از سرزمینی با مردمانی آنلاین در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی آمده بودیم، خیلی عجیب بود و حس عقب‌ماندگی مفرط داشت!

همه‌ی این مشاهدات وقتی عجیب‌تر می‌شود که در کنار این حالت بی‌رغبتی نسبت به تکنولوژی، شاهد نشانه‌هایی از اشتیاق نسبت به سنّت و اشیاء و آداب و رسوم قدیمی بودیم. مثلاً شمع جایگاه ویژه‌ای در سنت مسیحی دارد و بخشی جدا ناشدنی از کلیساهاست. در هلند، شمع بخشی از زندگی روزمره مردم است. مثلاً در اغلب رستوران‌ها و کافه‌ها، روی میزها شمع روشن است یا شب‌ها به راحتی می‌توانستیم همسایه‌ها را ببینیم که شمع روشن کرده‌اند و در بالکن‌ آپارتمان‌شان ساعت‌ها گرد آن می‌نشینند. فروشگاهی در هلند نیست که بخش مشخص و پرحجمی برای شمع، جا شمعی و لوازم مرتبط نداشته باشد.

یا به عنوان مثالی دیگر؛ اشیاء قدیمی یا اشیاء جدیداً ساخته شده‌ی با طرح قدیمی مورد استقبال قرار می‌گرفتند. از صندوقچه‌های کوچک گرفته تا فرش‌ها و گلیم‌های طرح قدیمی. کلاً اشیاء آنتیک یا طرح آنتیک در اغلب شهرهای هلند خرید و فروش می‌شدند و مشتریان بسیاری داشتند. 

خانه‌های دو طبقه در هلند رایج است؛ می‌توانید با قدم‌زدن در خیابان، اشیاء قدیمی و خاص زیادی را پشت پنجره‌ی طبقات اول ببینید. خانه‌ها به شکلی است که پنجره طبقات همکف رو به خیابان است و اغلب افراد اشیائی را پشت پرده قرار می‌دهند. به همین خاطر پشت پنجره‌ها را پر از اشیائی می‌بینید که بوی سنت دارند!

تکمله: این یادداشت درباره‌ی رفتارهای فردی حول تکنولوژی بود. کشور و جامعه‌ی هلند مبتنی بر تکنولوژی و به شکل سیستماتیک شکل گرفته است اما حضور تکنولوژی در زندگی اجتماعی متعادل و طبیعی است و خیلی احساس فیلم‌های ساینس فیکشن به شما دست نمی‌دهد. نکته‌ی مهم‌تر اینکه رفتارهای فردی در نسبت با تکنولوژی به حدی متفاوت از تجربه‌ی ما در ایران است که احساس گریز از تکنولوژی در میان هلندیان به شما دست می‌دهد، درحالی که در زندگی آن‌ها، نوعی تعادل در استفاده از تکنولوژی وجود دارد اما خروج از حالت تعادل و استفاده‌ی افراطی ما باعث می‌شود که رفتار روزمره‌ی افراد در هلند برایمان عجیب باشد!

#محسن_دنیوی